Om ons brein beter te begrijpen is het nuttig te leren van mensen die door een ziekte, ongeluk of genetische afwijking bepaalde mentale handicaps of superieure hersencapaciteiten hebben. Behandelende neuropsychiaters zoals Oliver Sacks en Todd Feinberg hebben boeken vol geschreven met vreemde beschrijvingen van echte patiënten. Het bekendste boek is Sacks besteller’ De man die zijn vrouw voor een hoed hield.’
Kleine schade aan het brein en haar verbindingen kan de meest vreemde fenomenen opleveren. Mensen die voorheen geestelijk volledig normaal functioneerden kunnen zich ineens bedreigd voelen door hun spiegelbeeld, denken dat hun dochter een dubbelgangster is of, worden aangevallen door een van hun handen, of vragen zich continu af van wie hun rechterbeen eigenlijk is. Ons zelfbewustzijn dat wij zo voor lief nemen is erg taai, maar lang niet zo vanzelfsprekend als het lijkt.
Hoe het kan dat uit die wirwar van hersenacitiviteit en ontelbare verbindingen tussen verschillende hersengebieden een ‘ik’ tot stand komt is nog steeds onduidelijk. Het bewustzijn is voor wetenschappers nog altijd een groot mysterie. Zonder te vervallen tot religieus of spiritueel jargon proberen neurologen grip te krijgen op de processen die achter het scherm van ons bewustzijn schuilgaan. Dat is geen makkelijke opgave, maar door middel van nieuwe technieken, zoals fMRI, kunnen hersenwetenschappers tegenwoordig ons brein in actie bestuderen. Ze kunnen zien welke hersendelen betrokken zijn bij bepaalde acties, gevoelens en gedachten. Dat is heel leerzaam. Veel inzichten verkrijgen ze daarbij door normale mensen met bijzondere, soms hartverscheurende verhalen.
In dit dossier verzamelen en behandelen we gaandeweg goed gedocumenteerde afwijkingen in en trucs van het bewustzijn. Stuk voor stuk fascinerende fenomenen. Ook alledaagse fenomenen die mensen zoals jij en ik regelmatig ervaren, zoals een déja-vu, lucide droom, slaapwandeling of black-out, zullen de revue passeren.
Niet-alledaagse vreemde fenomenen
Amnesie: ‘Oh, helemaal vergeten.’
Het ‘vreemde hand’-syndroom: ‘Help, mijn hand valt me aan!’
Somambulisme: het lichaam maakt er een eigen feestje van
Superieur autobiografisch geheugen: weet jij wat je 13 juli 1998 als ontbijt at?
Echolocatie: ‘Ik zie met mijn oren’
Wetenschappers kunnen herinneringen ‘aan’ en ‘uit’ zetten
Het Savantsyndroom: beperkte en tegelijkertijd ongelooflijk begaafde mensen
Alledaagse vreemde fenomenen
Lucide dromen: ‘Droom ik nou?’
Déja-vu: ‘Dit heb ik al eens gelezen.’
Black-out: ‘En toen ging het licht uit…’
Aha-erlebnis: ‘Nu snap ik het!’
Het Mc-Gurk-effect: je hoort wat je ziet
De betekenis van Auw!
Taal en cultuur hebben invloed op zien van kleuren
Pareidolie: betekenis zien in willekeur
Je sanpt vsat wat ik bdeeol te zggeenn
Recente reacties